Nấm rơm có thể trồng được quanh năm. Mùa Đông Xuân, giáp Tết Nguyên đán có gió lạnh thì cần phải chắn gió, giữ ấm và làm mô nấm lớn hơn
Nội dung trong bài viết
Thời vụ trồng nấm rơm
Chuẩn bị rơm
Chọn meo giống
Xếp mô, rắc meo giống và chất mô nấm
Chăm sóc và thu hoạch
Thu hái nấm rơm
Thời vụ trồng nấm rơm
Nấm rơm có thể trồng được quanh năm. Mùa Đông Xuân, giáp Tết Nguyên đán có gió lạnh thì cần phải chắn gió, giữ ấm và làm mô nấm lớn hơn. Mùa mưa cần làm mái che hoặc tủ rơm dầy hơn để giảm độ ẩm, làm nền mô cao để tránh ngập úng. Ở những nơi có nhiều gió, gió mạnh cần làm rào chắn gió, bố trí các mô nấm thẳng góc với hướng gió.
Chuẩn bị rơm
– Ủ rơm thành đống. Cách này áp dụng được cho cả rơm tươi và rơm khô. Các bước tiến hành như sau:
+ Rơm được chất thành đống, chiều rộng 1,5 – 2m, chiều dài 4 – 8m. Khi chất đống, cứ mỗi lớp rơm cao 20 – 30cm tưới nước để cho rơm thấm đều và dùng chân dậm cho dễ, tiếp tục chất các lớp tiếp theo cho đến khi đông rơm có chiều cao 1,3 – 1,5m. Sau đó lấy ny – lông, rơm khô hoặc lá chuối tủ chung quanh để giữ ẩm và giữ nhiệt. Vài ngày sau khi ủ, nhiệt độ trong đống ủ lên cao khoảng 60 – 70°c. Nhiệt độ sẽ làm chết các mầm nấm dại và phân hủy một phần chất hữu cơ trong rơm rạ, giúp cho nấm rơm dễ hấp thu chất dinh dưỡng, phát triển thuận lợi sau này.
+ Sau khi ủ rơm từ 10 – 12 ngày, khi đó đống rơm ủ xẹp xuông, chiều cao khoảng 0,8 – 1,0m. Lúc này có thể đem rơm chất ra luống.
Cách xử lý nước vôi trước khi ủ:
+ Cách này được áp dụng cho rơm, rạ đã khô. Rơm, rạ được nhúng vào nước vôi，pha với tỷ lệ 3kg vôi cho 100l nước. Ngâm rơm vừa đủ ngập. Mục đích là để diệt nấm tạp, tẩy rửa chất phèn, chất mặn trong rơm rạ.
+ Thời gian ngâm trong nước vôi từ 20 – 30 phút, sau đó vớt ra, để ráo nước, chất thành đống với chiều rộng 1,5 – 2m, chiều dài 4 – 8m. Cần dậm nhẹ cho dẽ, lấy nylông, rơm hoặc lá chuối tủ quanh để giữ ẩm và giữ nhiệt.
– Thời gian ủ:
Thời gian ủ là 5 – 6 ngày. Trong thời gian đầu, sau khi chất đống 2 – 3 ngày thì trở rơm một lần. Nếu rơm quá ướt thì cần giảm bớt dụng cụ đậy bên ngoài. Nếu rơm bị khô, cần bổ sung thêm nước vôi với tỷ lệ 3kg vôi cho 100l nước, tưới vừa đủ.
Đến ngày thứ 5 – 6 kiểm tra lại đống rơm. Rơm đủ ướt, khi vắt vài cọng thấy có nước nhỏ vài giọt là tốt nhất.
– Rơm đã đủ điều kiện để chất nấm phải đạt yêu cầu:
+ Rơm rạ mềm hẳn.
+ Có màu vàng tươi.
+ Có mùi thơm đặc trưng của rơm rạ khi lên men.
Chọn meo giống
Đây là khâu quan trọng có ảnh hưởng rất lớn đến năng suất trồng nấm. Chọn meo giống tốt, đúng tuổi, không nhiễm tạp khuẩn sẽ cho năng suất cao và chất lượng nấm tốt.
– Tiêu chuẩn bịch meo tốt: Sợi tơ nấm màu trắng trong, mỏ nắp bịch có mùi tương tự như nấm rơm. Tơ nấm phát triển đều khắp mặt trong bịch meo. Riêng một số meo giống, khi tơ trưởng thành, bắt đầu kết tụ lại thành những hạt màu đỏ nâu vẫn cho năng suất tốt. Một bịch meo giống nặng trung bình 120g, có thể gieo trên mô nấm rộng 0,5m, cao 0,4 – 0,5m, chiều dài liếp 4 – 5m.
– Chú ý khi chọn meo giống: Không chọn sử dụng bịch meo có đốm màu nâu， đen, vàng cam vì những bịch này đã bị nhiễm nấm dại. Không chọn bịch meo phía dưới đáy bịch bị ướt, bị nhão và có mùi hôi chua.
Xếp mô, rắc meo giống và chất mô nấm
– Lấy rơm trong đống đã ủ: Dỡ bỏ lớp rơm ngoài mặt đống ủ. Lấy rơm đã ủ bên trong mang đi xếp mô trồng nấm, cố gắng xếp hết trong ngày phần rơm đã dỡ lớp đậy khi ủ.
– Chất mô nấm:
+ Cách 1: Rải một lớp rơm đã ủ lên mặt liếp, tiếp đó tưới nước. Dùng tay đè nhẹ nhàng sao cho có chiều rộng theo mặt liếp khoảng 5ơcm, chiều cao 20cm. Rãi meo giống dọc hai bên luống, cách mép luống 5 – 7cm. Tiếp tục lặp lại thao tác trên cho lốp rơm thứ 2, thứ 3 …Nếu ủ ba lóp thì phía trên không rãi men giống, chỉ rãi rơm khô dầy 4 – 5cm. Tưới nước đè dẽ dặt, vuốt mặt ngoài cho mô láng, gọn. Vuốt mô không gọn, mặt ngoài mô không láng khi thu hoạch nấm sẽ làm hỏng các nụ nấm nhỏ, làm giảm năng suất.
+ Cách 2: Rơm sau khi ủ chín được cuốn thành từng bó, đường kính 15 – 20cm, chiều dài từ 45 – 50cm, xếp dẽ dặt từng lớp. Sau mỗi lớp rơm, rãi meo dọc hai bên luống, cách mép luống 5 – 7cm, tiếp tục xếp như trên cho lốp rơm thứ 2, thứ 3 …Nếu chỉ ủ ba lớp thì phía trên chỉ rãi rơm khô dầy 4 – 5cm, tưới nước đè dẽ dặt, vuốt mặt ngoài cho mô láng, gọn.
+ Lưu ý: Tùy theo mùa, thay đổi độ dầy khi đậy mô cho thích hợp. Mùa nắng: Tủ rơm mỏng để thoát nhiệt. Mùa mưa, mùa lạnh: Tủ rơm dầy để giữ nhiệt và chống thấm nước.
Chăm sóc và thu hoạch
– Chăm sóc mô nấm: Đối với nấm rơm thì không cần dùng phân bón gì thêm. Vì rơm rạ khi phân hủy đủ cung cấp dinh dưỡng cho cây nấm phát triển.
Theo dõi nhiệt độ và độ ẩm là khâu quan trọng nhất trong quá trình sản xuất. Độ ẩm là yếu tố hàng đầu, vì độ ẩm giúp quá trình phân hủy rơm rạ thuận lợi, từ đó sẽ tạo nhiệt độ trong mô nấm. Nếu độ ẩm dư, thừa nước thì nhiệt độ sẽ giảm, mô nấm bị lạnh. Nếu độ ẩm thiếu, mô sẽ bị khô.
+ Giữ độ ẩm thích hợp: Khi kiểm tra mô nấm, rút một nắm (khoảng 15 – 20 cọng) rơm ở giữa luông, bóp chặt trong lòng bàn tay, nước hơi rịn qua kẽ tay là vừa.
Nếu nước không rịn qua kẽ tay là khô, phải tưới nước. Nếu thấy nước chảy qua kẽ tay thành giọt là thừa nước, phải ngưng tưới nước và ngày đó phải dỡ áo mô cho nước bốc hơi. Trong mùa mưa phải làm mái che sau khi dỡ áo mô.
+ Điều chỉnh nhiệt độ bằng cách tưới nước và đậy mô: Khi kiểm tra mô nấm thấy nhiệt độ tăng, rơm ủ thiếu nước thì cần dùng thùng vòi sen tưới cho mô nấm. Tránh dùng vòi nước mạnh sẽ làm hư hại những sợi tơ và nấm nhỏ. Nếu chỉ tăng nhiệt độ mà không thiếu nước thì phải giảm rơm áo bị ướt, thay bằng rơm khô để giảm sức nóng và thoát bớt nhiệt.
Khi kiểm tra mô nấm thấy nhiệt độ giảm, mô bị lạnh thì cần ngưng tưới nước, dỡ bớt áo mô, mái che nắng… để giúp mô hấp thu được nhiều nắng. Nếu là mùa mưa, cần dùng nylông, màng phủ nông nghiệp (đậy phía đen lên trên) để mô nấm giữ nhiệt, tăng nhiệt độ bên trong.
– Đảo rơm áo mô: Sau khi chất mô 5 – 8 ngày, dỡ rơm áo ra, xốc cho tơi và đậy trở lại cho mô nấm. Cần phải đảo áo mô để tránh tơ nấm ăn lan ra ngoài, không tạo được nấm.
Thu hái nấm rơm
– Sau khi ủ rơm 10 – 14 ngày có thể thu hoạch: Thời gian thu hái nấm tùy loại meo và cách ủ. Nấm ra rộ vào ngày thứ 12 – 15; sau đó 7 – 8 ngày ra tiếp đợt 2 và thu hái trong 3 – 4 ngày thì kết thúc vụ trồng nấm (25 – 30 ngày).
– Thời điểm hái nấm: Thu hái mỗi ngày 2 lần. Lần thứ 1 vào sáng sớm trước 6 giờ. Thu hái lần thứ 2 vào khoảng 14 – 15 giờ chiều.
– Chọn nấm đủ tiêu chuẩn để hái: Nấm rơm phát triển liên tục và nhiều cây dính vào nhau, cần phải chọn lựa để hái những cây còn búp, hơi nhọn đầu. Cách hái, xoay nhẹ cây nấm, tách ra khỏi mô. Không nên để sót chân nấm trên mô, vì phần chân nấm khi thôi rữa, sẽ làm hư hại các nụ nấm kế bên. Sau khi hái xong, đậy kỹ áo mô lại.
Thời gian thu hoạch nấm thường 7 – 10 ngày. Năng suất trung bình 1,5kg nấm tươi trên 1m liếp nấm.
Nấm sau khi thu hái cần tiêu thụ ngay trong 2 – 3 giờ. Nếu muốn để ngày hôm sau cần bảo quản ỏ nhiệt độ từ 10 – 15°c.