Chủ nhật – 17/12/2017 14:00
Trước thực trạng thực phẩm bẩn tràn lan, xuất phát từ nhu cầu được sử dụng nguồn rau sạch cung cấp cho bữa ăn của gia đình hàng ngày, anh Đỗ Tiến Thành có hộ khẩu thường trú tại Tổ dân phố Thanh Giã 1, phường Khai Quang, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc đã tận dụng nguồn rác hữu cơ bỏ đi hàng ngày của gia đình để xây dựng mô hình trồng rau sạch trên sân thượng.
Được xây dựng từ tháng 3 năm 2017, đến nay vườn rau của gia đình anh đã phủ một màu xanh mướt với đủ các loại rau theo mùa như: súp lơ, cải bắp, cải bẹ, cà chua, cà tím, hành, đỗ xanh… Nguồn rau sạch đủ cung cấp cho gia đình gồm 5 người ăn. Để xây dựng thành công mô hình trồng rau từ rác thải, anh đã nghiên cứu, tìm hiểu chế tạo thùng ủ rác hữu cơ thành phân vi sinh và thiết kế chế tạo mô hình tháp rau xanh.
Rác hữu cơ là rác dễ phân hủy và có thể ủ làm phân vi sinh như: Các loại rau, củ quả đã bị hư, thối; vỏ trái cây, cuỗng rau, lá bánh, bã chè, bã cà phê, lá cây, hoa rụng; cơm, canh, thức ăn còn thừa…Quy trình ủ rác thải hữu cơ thành phân vi sinh bón cho rau được thực hiện như sau: Đầu tiên, anh Thành chọn một thùng nhựa lớn (có dung tích khoảng 160 lít) có nắp đậy để ủ rác thành phân vi sinh. Rác hữu cơ được cho hàng ngày vào thùng thông qua nắp đậy phía trên. Gần đáy thùng, anh tạo một cửa nhỏ để có thể lấy phân ra và một van xả để lấy nước vi sinh hữu cơ. Rác thải hữu cơ phát sinh tại gia đình hàng ngày được thả vào thùng và đậy nắp để tránh ô nhiễm.
Lần đầu tiên ủ rác, anh Thành cho thêm một ít men vi sinh để quá trình phân hủy rác diễn ra nhanh hơn, những lần tiếp theo, rác được cho thẳng vào thùng mà không cần phải cho thêm men vi sinh, cách khoảng 3-4 ngày bổ sung thêm ít nước để tạo độ ẩm trong đống ủ. Sau 45-60 ngày có thể lấy mẻ sản phẩm (phân vi sinh) đầu tiên từ cửa xả gần đáy thùng ủ, các lần lấy tiếp theo khoảng cách thời gian ngắn dần: lần 2 cách 30 ngày, lần 3 cách 20 ngày, các lần tiếp theo 10 ngày (vì các lần lấy sản phẩm tiếp theo trong thùng luôn có sẵn tập đoàn vi sinh vật liên tục phân hủy rác thải hữa cơ thành phân vi sinh). Như vậy, gia đình nhà anh Thành luôn có nguồn phân vi sinh để bón cho các chậu rau xanh và chậu cây cảnh thêm xanh tốt. Với thùng có dung tích 160 lít, có lượng chứa khoảng 130 kg rác. Sau khoảng thời gian ủ khoảng 1,5- 2 tháng thì rác thải sẽ chuyển thành phân vi sinh, lúc này anh Thành chỉ cần mở cửa xả gần đáy thùng và lấy phân ra, số phân này sẽ được bón trực tiếp cho cây. Đồng thời, anh cũng tiến hành mở van xả nước để lấy nước rác. Lượng nước này sau đó được pha loãng với nước lã để tưới cho cây trồng, hoặc đổ ngược vào cửa đưa rác vào làm cho độ ẩm và vi sinh trong đống ủ được đồng đều. Rác sẽ liên tục được đưa vào cửa trên và định kỳ lấy ra từ cửa dưới. Với loại mô hình tháp rau xanh, đầu tiên anh Thành chọn đất màu (đất ruộng) rồi trộn với phân chuồng ủ mục và vỏ trấu hun để đảm bảo độ tơi xốp cho đất. Với mô hình này, anh Thành chọn một thùng nhựa to có dung tích khoảng 220 lít, xung quanh thùng anh đục các lỗ có kích thước khoảng 15×15 cm để lấy chỗ trồng rau, ở giữa dọc theo chiều cao của thùng là một ống nhựa có đường kính 20 cm được đục các lỗ nhỏ xung quanh, chiều dài ống nhựa cao hơn miệng thùng và bên trên ống nhựa có nắp đậy. Sau khi ủ đất khoảng 1 tuần thì cho đất vào thùng xung quanh ống nhựa đã đục lỗ, còn các loại rác hữu cơ như vỏ trái cây, cuống rau xanh, hoa, quả hỏng… được cho vào ống và đậy đắp. Tại đây, theo thời gian, các loại rác sẽ tự phân hủy thành chất hữu cơ ngấm vào đất thông qua tập đoàn giun đất và cung cấp dinh dưỡng cho rau. Xung quanh thùng, tại các lỗ, anh trồng các loại rau xanh như: rau cải, xu hào, mồng tơi…; phía trên của thùng, anh tận dụng để trồng các loại cây leo giàn như bầu, bí, mướp…
Ngoài tháp rau trồng trong thùng dung tích lớn, anh thành còn tận dung các loại thùng có dung tích nhỏ hơn như thùng xốp, thùng nhựa để trồng rau. Với 2 ban công sân thượng, mỗi sân có diện tích khoảng 10 m 2, anh Thành vừa tận dụng trồng rau, vừa kê bàn ghế để thư giãn sau mỗi ngày làm việc.
Anh Thành cho biết: Từ ngày áp dụng mô hình trồng rau này, gia đình tôi không phải mua rau; hơn nữa nguồn rau tự trồng vừa tươi vừa sạch, lại tận dụng được nguồn rác thải bỏ đi và tiết kiệm thời gian, công sức. Chỉ cần bỏ công sức thiết kế một lần, các lần sau chỉ cần trồng cây trên đất đã thu hoạch và tưới nước, bón bổ sung thêm phân vi sinh thu hoạch từ quá trình ủ rác thải mà không phải dùng thêm bất cứ loại phân bón nào khác. Như vậy, lượng rác thải hữu cơ của gia đình được anh thành tận dụng tối đa, vừa để cho vào thùng ủ tạo thành phân vi sinh bón cho cây, vừa cho vào ống ủ trực tiếp tại tháp trồng rau để cung cấp dinh dưỡng trực tiếp cho cây. Với số lượng 5 người, gồm 3 người lớn và 2 trẻ nhỏ như gia đình anh Thành thì lượng rác thải phát sinh hàng ngày không đủ để vừa ủ vào thùng ủ bên ngoài và cho trực tiếp và thùng tháp rau xanh nên anh Thành phải xin thêm rác nhà hàng xóm để ủ tạo phân. Anh Thành cho biết, khi áp dụng mô hình này, lượng rác thải của gia đình anh giảm đáng kể từ 2 kg/ ngày xuống còn khoảng 0,2 kg/ ngày. Tại gian bếp, gia đình anh để 2 thùng nhỏ phân loại rác thải, một thùng để đựng rác vô cơ như các loại túi nilon, chai lọ nhựa, hộp xốp… để chuyển cho người thu gom rác mang đi xử lý và một thùng đựng rác hữu cơ để cho vào thùng ủ thành phân vi sinh. Lượng phân này rất giàu dinh dưỡng mà cây không bị xót như bón phân hóa học. Anh Thành mong muốn, mô hình của anh sẽ được nhiều người biết đến và nhân rộng, bởi mô hình rất dễ áp dụng, lại an toàn cho sức khỏe, bảo vệ môi trường, góp phần giảm đáng kể lượng rác thải phát sinh hàng ngày, giảm được nhân công, kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải, đặc biệt mô hình rất thích hợp với người dân thành phố có diện tích đất nhỏ hẹp.