Top 6 # Lan Vu Nu Nhen Den Xem Nhiều Nhất, Mới Nhất 6/2023 # Top Trend

Kỳ triển lãm hoa lan tháng 2/2013 vừa rồi tại Westminster Mall, Anh Nguyễn Thanh, một thành viên của Hội Hoa Lan Việt-Nam đã trúng một giải cao quý với cây lan Den. teretifolium. Đây là dịp chúng ta tìm hiểu về cây lan quý, hiếm và đắt giá này.

Tên khoa học là Den. teretifolium (t viết thường vì là nguyên giống) trong đó có chữ terete là đong đưa như quả lắc đồng hồ ý chỉ lá và hoa rũ xuống.

Hoa Lan Den. Teretifolium

Vì lá có dạng tròn và dài như chiếc đũa hay cây bút chì nên còn gọi là lan bút chì (pencil orchid). Cũng có người gọi là lan “đuôi chuột” (rat ‘s tail orchid). Nhìn vào hoa khi nở thành chùm, rũ xuống, người ta còn gọi là “khăn choàng đầu của cô dâu”.

Đồng danh với Den. teretifolium ta có Dockrillia teretifolia. Cũng trong nhóm này còn có Den. teretifolium var. fasciculatum có đồng danh là Den. calamiforme hay Den. baseyanum.

Den. teretifolium vừa sống trên thân cây như chùm gửi (epiphyte) vừa sống trên đá (lithophyte).

Nguyên gốc:

Đây là giống lan mọc nhiều tại phía Đông Úc Đại Lợi, trải dài từ Bega (New South Wales) tới Ockhampton (Queensland). Miền Nam của dãy này có trồng nhiều tại các vùng đồng lầy Swamp Oak.

Miền Đông Nam của Qeensland, nguời ta trồng trên những cây loại mưa nhiệt đới (rainforest), đôi khi trên đá và những cây xà trên mặt nước.

Hình dạng:

Den. teretifolium không có lá dẹp bình thường mà chỉ có dạng tròn và dài như chiếc đũa mọc thẳng từ nhánh.

Lá thòng xuống và đu đưa trong gió. Lá dài đến 60 cm với đường kính 8 mm. Lá màu đen lục và không có khía, rãnh. Cây mọc thành bụi có thể dài đến 3 thước.

Hoa mọc thành chùm có khi đến 16 hoa trên một nhánh. Hoa nhìn giống con nhện cao cẳng. Hoa màu trắng tuyền tới màu kem hoặc vàng, có mùi thơm. Môi hoa có đốm màu đỏ đến nâu. Hoa nở từ cuối Đông đến đầu Xuân. Có loại đặc biệt chỉ nở trong tháng Hai nên gọi loại February. Đến mùa hoa nở, ban đêm, nhìn như sao sa.

Các dạng Lan Den. teretifolium:

– var. fasciculatum: lá mọc mạnh, hoa toàn màu trắng, mọc miền Bắc Qeensland (giữa Endeavour và sông Burdekin).

– var. fairfaxi: dạng này có cành mỏng manh hơn, lá nhỏ, hoa màu vàng mọc nhiều vùng duyên hải New South Wales (từ Clarence River tới Blue Mountains).

– West Sydney form: loại này khan hiếm và gần tuyêt chủng, ít có ngoài thiên nhiên. Giá cao.

Cách trồng:

Vì lan này có thể mọc trên đá nên nhà vườn thường trồng trong chậu plastic đường kính 3″ (7,5 cm) trong có sỏi, đá nhỏ và máng vào giá gỗ vuông 4″ (10 cm). Khi mua về cứ để nguyên như trên hoặc đặt vào chậu bằng đất lớn hơn. Chậu đất giữ nước nhưng không quá đẫm làm thúi rễ.

Treo chậu quay về hướng Nam cho nhiều nắng nhưng không trực tiếp. Cây thích nắng đã lọc bớt % nắng tuỳ theo vị trí và cần thoáng gió. Vì cây thích mọc trên những cây xà trên mặt nước chứng tỏ cây cần có ẩm độ cao. Nếu trồng trong greenhouse, có thể treo cách trần 1 foot (30 cm) và có lưới cản nắng 50%.

– Tưới nước:

Mùa Xuân: 3 lần /tuần (những ngày tháng nóng quá ta có thể xịt để giữ độ ẩm cho rễ) Mùa Đông: 1 lần /tuần. Cây cần ẩm độ 60-65% quanh năm.

– Tưới phân: Tưới hàng tuần vào mùa Xuân/Hạ. Tưới ít vào mùa Thu và ngưng hẳn vào mùa Đông.

– Ánh sáng:

Den. teretifolium cần ánh sáng từ 2000 đến 3000 fC. Cây ra hoa từ tháng Giêng cho đến tháng Năm. Riêng cây West Sydney form luôn nở vào tháng Hai.

Cây thuộc loại chậm lớn nhưng dễ trồng. Cần lưu ý luôn giữ độ ẩm và phải thoáng gió.

Cước chú:Cây Den. X grimesìi cũng có hoa giống hệt teretifolium nhưng thân lá ngắn hơn, nhám, là loại lai giống thiên nhiên chứ không phải lai giống nhân tạo. (Hình 5 & 6)

Khi chậu lan kiếm Vu Lan đạt giải 3 trong hội thi lan kiếm năm 2019 tại Đà Nẵng, tôi đã tự hỏi “phải chăng mắm đang lên ngôi?”. Với tôi, hành trình tìm hiểu câu chuyện đằng sau giải thưởng từ đó bắt đầu…

Công bằng mà nói, Vu Lan Kiếm là một cây kiếm đẹp toàn diện, dù chưa phải thuộc loại xuất sắc. Thân củ to, lá dày, bản lá thuộc dạng khá (trên 5cm một chút). Cần hoa dài, to, ngả xanh, thẳng, dày bông, phân hoa đều chỉnh chu nuột nà. Khuôn hoa cân đối còn vương chút màu mắm, cánh bầu thủy tiên, giữ khuôn bầu từ bông đầu tiên đến bông cuối cùng. Đầu lưỡi hoa có vệt bán nguyệt đỏ, tạo điểm nhấn ở trung tâm khiến bông hoa càng thêm rực rỡ.

Ngắm nhìn chậu kiếm Vu Lan sau hội thi với 20 thân, 10 măng đang phát mạnh, bộ lá giương vút khỏe khoắn, 4-5 cần hoa rủ xuống mềm mại đang bung nở những cánh hoa bầu tuyệt đẹp và thoảng hương thơm, nhiều người cảm thấy tiếc. Nếu hội thi lan kiếm tổ chức sau tầm 5-7 hôm, chậu kiếm đúng độ tỏa sáng hết cỡ còn có thể đoạt giải cao hơn nữa. Vậy đấy, ở đời đã hay còn cần chút hên để vươn đến đỉnh cao…

Chậu kiếm Vu Lan đạt giải 3 trong hội thi lan kiếm năm 2019 tại Đà Nẵng

Nhưng câu chuyện đằng sau chậu kiếm dự thi mới đong đầy kỷ niệm. Cách đây hơn 30 năm, một cô sinh viên quê Bình Định đã mang về khóm kiếm nhỏ như một món quà của núi rừng sau những ngày thực tập vất vả tại một nông trường thuộc tỉnh Gia Lai. Khóm kiếm đó đã đi cùng năm tháng với cô chủ, sau mấy lần chuyển nhà, lập gia đình, cho đến tận bây giờ. Dù bao lần cả nhà đi vắng, có lần đến vài tháng trời không có điều kiện chăm bẵm, khóm kiếm vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt. Và thật tuyệt vời năm nào khóm kiếm cũng trổ bông hai lần, một lần trùng vào dịp Vu Lan (rằm tháng 7) và một lần vào tháng 10 âm lịch. Khóm kiếm ấy hàng năm đến hẹn lại lên, trổ bông khoe sắc, nhắc cô chủ nhớ về bao bạn bè đồng trang lứa, về những ký ức ngọt ngào của một thời gian khó đã qua.

Khóm kiếm gia bảo đó không phải để bán. Chỉ nhờ cơ duyên vào đúng mùa Vu Lan cách đây hai năm, chủ nhân của chậu kiếm dự thi được cô chủ tặng lại cho vài thân kiếm như một món quà tri âm. Quí vật tìm quí nhân, đó là thời điểm cây kiếm được mang tên Vu Lan, bắt đầu được luyện rèn để tỏa sáng vào đêm hội thi lan kiếm 2019 tại Đà Nẵng, và trở thành cây kiếm bản môn trấn phái của các kiếm thủ đất Bình Định.

Bình Định vốn được mệnh danh là miền đất Võ, với phong cảnh hữu tình, nơi hồn thiêng sông núi tụ hội, đã sản sinh ra những đấng hùng anh vang danh sử sách mà đỉnh cao là Tây Sơn Tam Kiệt (Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Huệ), cùng những thi sỹ nổi tiếng như Hàn Mặc Tử, Xuân Diệu. Trong kiếm có thơ, trong thơ có kiếm… Bình Định còn nổi tiếng với ẩm thực phong phú, những món quà quê thưởng thức một lần nhớ mãi của những người con đất Võ đầy hùng tâm tráng khí và cũng đầy tình thương mến thương.

“Muốn ăn bánh ít lá gai Lấy chồng Bình Định cho dài đường đi” Thâu rầu tạm biệt, chia li Ngừ dìa, kẻ ở bờ mi lệ trào” (“Con người Bình Định” – Thơ Vạn Thành)

Một mùa Vu Lan nữa lại sắp đến, đây là dịp để mỗi người chúng ta hướng lòng thành kính về cha mẹ, ông bà, những bậc tiên liệt hiển hách của quê hương; cũng là dịp để sống chậm lại, yêu thương nhiều hơn giữa dòng đời hối hả, xô bồ. Và thời khắc đó có chậu kiếm Vu Lan thắm đượm tình người đất Võ đang khoe sắc tỏa hương bên thềm nhà – còn gì tuyệt vời hơn…

Hoa Thủy vu là một loài hoa có vẻ ngoài xinh đẹp, tinh khôi, thanh lịch, duyên dáng. Đây là loài hoa thanh nhã biểu tượng cho vẻ đẹp thuần khiết và đặc biệt là biểu tượng của gia đình “Sự trở về của hạnh phúc”

I. Tên gọi của Hoa Thủy Vu

Hoa Thủy vu có tên tiếng Anh là hoa Calla Lily

Bên cạnh đó nó còn có nhiều tên gọi khác nhau như hoa rum, hoa calla, hoa trumpet lily.

II. Nguồn gốc, đặc điểm, phân bố Hoa Thủy Vu

Hoa thủy vu có nguồn gốc từ Nam Phi, phát triển chủ yếu ở các vùng đầm lầy.

Cây hoa thủy vu có thân thẳng dài, trơn nhẵn và xanh mướt. Lá của nó cũng khá dài, bản to, có hình giống mũi tên, màu xanh đậm và bóng. Có cuống lá và mọc từ củ, gốc. Một số loài có đốm trắng ở trên bề mặt lá.

Mỗi gốc cây (củ) sẽ cho ra nhiều bông hoa. Hoa sẽ tàn trong vài tuần nhưng củ của nó thì sống được nhiều chục năm. Bông hoa thủy vu có hình dạng như các loa, nhưng khác với hoa loa kèn ở chỗ nó chỉ có một cánh và cuộn tròn lại. Cánh hoa mềm mại, nhẵn nhụn, dài khoảng 8-15cm. Có nhiều màu khác nhau, phổ biến nhất là: trắng, cam, hồng, tím hồng, đỏ hồng.

Hoa thủy vu thường nở và cuối mùa xuân.

III. Ý nghĩa Hoa Thủy Vu

Từ Calla trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là đẹp, lỗng lẫy, những cánh hoa trắng như tuyết dễ thương, những chiếc lá xanh to bản và nhất là mùi hương dịu. Vì thế nếu ai đó tặng bạn loài hoa này thì có nghĩa họ thấy bạn là một cô gái xinh đẹp. Hoa thủy vu trắng có vẻ ngoài giống như một cô gái đang mặc váy trắng, làm người ta liên tưởng đến các cô dâu xinh đẹp.

Ngoài ra, loài hoa này còn truyền tải thông điệp về gia đình là sự trở về của hạnh phúc. Gia đình vẫn luôn là nơi che chở và yêu thương ta. Gia đình là chốn bình yên để ta trở về, dù đi bất cứ nơi đâu, gia đình vẫn là nơi ta trở về hạnh phúc nhất….Đi để trở về…..

Từ khóa tìm kiếm nhiều nhất

Đúng vào ngày lễ Độc Lập của Hoa kỳ 4-7-2009, cô Đặng thị Kim Thảo cho tôi biết có sự lẫn lộn về cây lan Thủy tiên Dendrobium palpebrae mà tôi đã viết trong bài Lan Việt Den. farmeri Thủy Tiên. Vậy xin đính chính lại như sau: Thân cây Den. farmeri và Den palpebrae thân đều vuông 4 góc, nhưng cây Den. palpebrae cao hơn. Có lẽ cũng vì vậy nhiều người lầm tưởng 2 giống là một và ngay các khoa học gia thuộc thế hệ trước cũng cho cây Den. farmeri là đồng danh với cây Den. palpebrae.

Cây lan Thủy tiên Dendrobium farmeri và Den. palpebrae

Trong nhiều tài liệu sách vở cũng ghi như vậy, thành ra trong khi viết bài này đầu óc tôi vẫn còn như ở trong mê hồn trận, nhất là 2 cây khá giống nhau về thân, lá và hoa cho nên dễ dàng lầm lẫn. Vậy xin trích dẫn theo các tài liệu sách vở như sau để chúng ta cùng suy ngẫm

• Trong cuốn The Orchid of Indochina trang 208, Gunnar Seidenfaden cho biết là cây Den. farmeri chỉ là đồng danh của cây Den palpebrae. Nhưng theo ông, 2 cây này nên tách riêng ra vì cây Den. farmeri có lẽ không mọc tại Đông Dương. Hơn nữa vỏ bọc (bract) hoa Den. palpebrae ngắn hơn và cấu trúc của hoa có phần khác biệt với nhiều danh từ khoa học mà tôi không thể dịch sang Việt ngữ được. Ông cũng nói thêm là Leonid Averyanov có gửi cho ông tấm hình mầu của hoa Den. palpebrae với chiếc vỏ bọc hoa ngắn hơn.

Den. farmeri

• Sách Cây Cỏ Việt Nam trang 1023 của Phạm hoàng Hộ gọi cây Den. palpebrae là Trâm vàng và Den. farmeri chỉ là đồng danh. Sách Phong Lan Việt Nam của Trần Hợp trang 250 cũng cho cây Den. farmeri là đồng danh của cây Den palpebrae và gọi cây này là Thủy Tiên.

• Theo CITES Orchid Checklist do vườn thảo mộc Kew biên soạn cho Tổ chức quốc tế bảo tồn các cây cỏ và cầm thú hiếm quý đã ghi nhận Việt Nam có cả 2 cây Den. farmeri và Den. palpebrae.

• Trong cuốn sách nói về các giống Dendrobium and it’s relatives trang 128 và 129 của Bill lavarck- Wayne Harris- Geoff Stocker nói 2 cây này khác nhau. Den. farmeri thân vuông chiều cao khoảng 15-20 cm, ngang 3 cm, hoa nhiều, to 3-4 cm mọc sát nhau và có cây ra hoa mầu hồng. Den. palpebrae thân cũng vuông nhưng cao tới 50 cm, ngang chỉ khoảng 1 cm. Hoa mầu trắng từ 6-15 chiếc ngang 4-6 cm và không có mầu tím hồng.

Den. palpebrae

• Theo cuốn Thực Vật Chí, loài Hoàng Thảo (Dendrobium) của Dương Đức Huyến trang 144 nói về cây Den. farmeri, tên có lẽ in nhầm là Ngọc Điểm. Cây này mọc tại Tuyên Quang, Nghệ An, Hà Tĩnh, Kontum, Đắc Lắc, Gia Lai và Lâm Đồng. Thân dài 25-35 cm dầy 1.5-1.7 cm, hình con suốt với 4 gờ dọc sắc. Hoa mầu trắng đường kính 3-4 cm. Den palpebrae trang 145 tên Việt Thủy tiên vàng? Mọc tại Bắc bộ, Nghệ An, Kontum, Đắc Lắc, Lâm Đồng. Thân dài 10-30 cm dày 1-1.5 cm, chùm hoa nhiều cánh hoa mầu trắng.

• Theo Internet Orchid Species Photo Encyclopedia cây Den. palpebrae rất dễ nhầm lẫn với Den. farmeri vì hoa của 2 cây và điều kiện sinh trưởng rất giống nhau. Những khác biệt chính yếu là cây Den. palpebrae cuống hoa dài hơn và hoa thưa hơn và hoa chỉ từ 6-10 chiếc ngang to 3.75 cm. Den.farmeri nhiều hoa to 5 cm và mọc sát nhau hơn.

Den. palpebrae

Căn cứ vào nhưng điểm chính yếu của các sách vở tài liêu kể trên, chúng ta có thể kết luận như sau:

1. Cây den. farmerii và cây Den. palpebrae là 2 cây khác nhau, không thể coi là đồng danh được và Việt Nam có cả 2 cây. 2. Sự khác biệt giữa 2 cây như sau:

• Den. farmeri thân ngắn 15-30 cm, to ngang, hoa nhiều và dầy nhưng nhỏ 3-4 cm có cây hoa mầu tím hồng gần giống với cây Den amabile Thủy tiên tím. • Den. palpebrae thân cao tới 50 cm, nhỏ ngang, hoa ít và thưa nhưng hoa lớn 5-6 cm mầu trắng.

Nói như vậy có người cho rằng cây nào mọc ở chỗ tốt sẽ cao lớn hơn, nhưng như vậy cũng không ổn bởi vì thông thường cây tốt sẽ cho nhiều hoa, nhưng tại sao cây Den palpebrae cao lớn hơn mà hoa lại ít hơn cây Den. farmeri.

Trong tương lai sẽ có người hỏi sự khác biệt giữa cây cây Den farmeri và cây Den amabile như thế nào? và cũng có người sẽ hỏi vậy thì cây Den. palpebrae khác nhau với cây Den. thyrsiflorum ra sao?

Den farmeri

Vấn đề này xin nhường lai cho các nhà khoa học, những kẻ chơi lan tài tử, chúng ta chỉ nhìn vào hình dáng và mầu sắc để phân biệt. Theo Karel Pterzelka, trong lá thư của giáo sư Gunnar Seidenfaden gửi cho con ông là Alex thì mầu sắc ít khi được dùng làm yếu tố chính để xác quyết mà hình dáng của chùm hoa mới thực sự để cho việc định giá được trung thực. (colour of orchids is seldom decisive for the determination, but the shape of inflorescence is the true assessment for precise diagnosis). Nguyễn Thiện Tịch cho biết: các tiêu chuẩn quan trọng để phân biệt giảm dần như sau: sự cấu tạo, hình dáng, kích thước, mầu sắc.

Nhưng hiện nay các chuyên gia đang dùng cách thử nghiệm DNA để phân biệt giữa cây nọ và cây kia và chắc chắn sẽ không có sự sai lầm.

Trong chuyến về thăm quê hương vào tháng 3 vừa qua, chúng tôi thấy khá nhiều những cây lan kể trên, cũng như các bạn đã gửi hình cho. Xin lựa chọn một vài hình tiêu biểu, nếu có sự lẫn lộn cũng xin thông cảm bởi vì trong hình khó lòng phân biệt kích thước của thân cây và hoa.